Coraz więcej słyszy się o tarczycy i jej znaczeniu dla ogólnego dobrego samopoczucia, wyglądu, metabolizmu oraz płodności. W związku z tym chciałabym wprowadzić serię postów na temat tego niezwykle ważnego gruczołu. Znajdziesz tutaj informacje o tym, gdzie znajduje się tarczyca, jak jest zbudowana, jakie wydziela hormony i jakie pełni funkcje. Temat jest dla mnie niezwykle ważny, ponieważ sama zmagam się z chorobą tarczycy, o której wspominałam tutaj. Zaburzenia tarczycy to najczęściej wymieniany problem zdrowotny, nad którym pracujemy dietetycznie w moim gabinecie.
Tarczyca – gdzie jest
Tarczyca jest największym gruczołem odpowiedzialnym za wydzielanie wewnętrzne w ludzkim organizmie. Przylegając do tchawicy znajduje się w przedniej części szyi tuż poniżej krtani. Zbudowana jest z dwóch płatów połączonych węziną zwaną również cieśnią tarczycy.
Wielkość gruczołu zależy w głównej mierze od wieku, płci i środowiska w jakim dana osoba przebywa. Na jej objętość wpływają również zmiany o charakterze patologicznym, które są charakterystyczne dla poszczególnych jednostek chorobowych. U osób dorosłych masa gruczołu waha się od 15 g do 30 g i zazwyczaj jest większa u kobiet. Płaty tarczycy bardzo często mają zbliżoną wielkość i objętość, jednak zdarza się, że występuje w nich niewielka asymetria. W tej sytuacji najczęściej prawy płat jest większy od lewego.
Gruczoł charakteryzuje bardzo dobre ukrwienie, a ilość przepływającej krwi wpływa na jego całkowitą objętość. Tarczyca zbudowana jest z komórek pęcherzykowych, gdzie znajduje się białko o nazwie tyreoglobulina. Stanowi ono magazyn hormonów i pozwala na wprowadzenie atomów jodu do tyrozyny – jednego z dwóch hormonów wytwarzanych przez gruczoł. Tarczyca zbudowana jest również z komórek C odpowiedzialnych za produkcję kalcytoniny. Znajdują się one w ścianie pęcherzyków lub pomiędzy nimi.
Do prawidłowego funkcjonowania tarczycy niezbędne jest dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości jodu, którego zapotrzebowanie warunkuje wiek, płeć oraz stany fizjologiczne, np. ciąża lub okres laktacji.
Tarczyca – jakie wydziela hormony
Sam gruczoł wydziela przede wszystkim tyroksynę (T4), która wiążąc się z białkami we krwi pełni funkcję prohormonu. Jej udział w całkowitej produkcji hormonalnej tarczycy wynosi 85%. Poza tyroksyną gruczoł produkuje również dużo bardziej aktywną biologicznie trójjodotyroninę (T3). Znajduje się ona głównie w komórkach obwodowych. Tarczyca produkuje znacznie mniej T3 niż T4. Wydzielanie trójjodotyroniny (T3) następuje w wyniku konwersji, jaka zachodzi m.in. w wątrobie i nerkach. Taki mechanizm zachodzi dzięki enzymowi, który pozwala na odłączenie jednego atomu jodu od tyroksyny. W ten sposób organizm może wyprodukować dodatkową trójjodotyroninę w momencie zwiększonego na nią zapotrzebowania.
Prawidłowe stężenie hormonów tarczycy w organizmie jest możliwe dzięki ujemnemu sprzężeniu zwrotnemu. Zachodzi ono pomiędzy podwzgórzem, przysadką mózgową i tarczycą. Podwzgórze jako najwyższe piętro sterujące wytwarza tyreoliberynę (TRH), która pobudza przysadkę do produkcji hormonu tyreotropowego (TSH). Dzięki krwiobiegowi TSH trafia do komórek pęcherzykowych tarczycy i tam stymuluje je do produkcji tyroksyny i trójjodotyroniny. Gdy hormony te przekroczą granice normy w ustroju następuje zahamowanie wydzielana TRH na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Każdy kolejny spadek stężenia T3 i T4 stymuluje podwzgórze i przysadkę mózgową do ponownej pracy.
Tarczyca wydziela również kalcytoninę, która odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforanową w organizmie. Jej zadaniem jest hamowanie uwalniania wapnia oraz fosforanów z tkanki kostnej do krwi. Wbudowuje ona również te pierwiastki do kości, aby obniżyć stężenie jonów wapnia w osoczu.
Tarczyca – jakie pełni funkcje
Receptory hormonów tarczycy obecne są w większości komórek organizmu. To właśnie z tego powodu ten mały gruczoł odpowiada za tak wiele aspektów zdrowotnych i pełni rozmaite funkcje. Hormony tarczycy wpływają na:
– przemianę materii,
– zwiększenie aktywności enzymów,
– embriogenezę oraz rozwój ustroju,
– różnicowanie i rozwój tkanek,
– dojrzewanie płciowe,
– termoregulację,
– metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów,
– rozwój ośrodkowego układu nerwowego,
– prawidłowy wzrost kości i metabolizm wapnia oraz fosforanów.
Po więcej informacji na temat tarczycy i tego, jak wspierać ją dietą zajrzyj tutaj.
Bibliografia
Ihnatowicz P., Ptak E., Rozszyfruj swoją krew, Wydawnictwo MedFood, Bydgoszcz 2017.
Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E., Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Brak komentarzy